• INDEX
• PROFILE
• ARTICLES - INTERVIEWS
• CRIME FICTION - CULTURAL CRIMINOLOGY
• COPYRIGHT - DISCLAIMER - IMPRESSUM

INTERVIEW MIT TELEMACHOS HATZIISAAK

FRAGEN: MARIA CHRISTEN-KONSTANTINIDIS

BILD: © TELEMACHOS HATZIISAAK.

Telemachos Hatziisaak wurde 1967 als Sohn griechischer Einwanderer in der Schweiz geboren. Er ist Arzt für Allgemeinmedizin. Er lebt und arbeitet im Kanton St. Gallen. Er schreibt Polit-Krimis. Hauptfigur ist der Kommissar Nikos Pavlides aus Thessaloniki. Bisher erschienene Bücher: "Kalte Allianz" (2011, EMH Schweizerischer Ärzteverlag AG FMH/Schwabe), "Sabotageakt" (2013, EMH Schweizerischer Ärzteverlag AG FMH/Schwabe), "Hasardeur" (2015, Verlag Johannes Petri). Der neue Roman mit dem Titel "Magnetsturm" erscheint unter dem Pseudo-Akronym "T. H. Isaak".


Kommissar Nikos Pavlides ist scharfsinnig und hartnäckig. Er verfügt über einen ausgeprägten Sinn für Gerechtigkeit. Er verlässt sich auf seinen Instinkt. Er hat ein ausgezeichnetes Gesichtsgedächtnis. Er ist Nichtraucher und trinkt selten Alkohol. Er ist körperlich fit. Er liebt Ordnung. Er interessiert sich für Architektur. Was hat Sie zu dieser Figur inspiriert?

Nikos Pavlides ist ein kultivierter Haudegen. Aber anders als Ian Flemings James Bond ist er eine reine Fantasiefigur, die niemandem nachempfunden ist. Nach der Literatur diverser Politthriller von Frederick Forsythe, John Le Carré, Len Deighton, Anthony Hide und Peter Zeindler, ging mir der Lesestoff aus. Es war die Zeit, als Griechenland unter Andreas Papandreou aussenpolitisch selbstbewusst und keck auftrat. Ich dachte mir, anstatt amerikanische Propagandaliteratur von Tom Clancy oder John Grisham zu lesen und mich über den angelsächsischen Übermenschen zu ärgern, schreibe ich lieber selber einen Politthriller. So kreierte ich einen idealen, bescheidenen, aber cleveren und hartnäckigen griechischen Ermittler. Das war 1994. Dem Gerücht nach zeigt Nikos Pavlides übrigens gewisse Ähnlichkeiten zu einem lebenden Staatspräsidenten mit Geheimdiensthintergrund.



"Diese fehlende Transparenz im Personalwesen staatlicher Behörden" ist Pavlides "ein Dorn im Auge" (Quelle: "Hasardeur", Seite 35). Und sein "für durchschnittliche Griechen atypisches Pflichtbewusstsein würde ihn eines Tages unter die Erde bringen" (Quelle: "Kalte Allianz", Seite 78). Doch er überlebt. Und er macht Karriere bei der griechischen Polizei. Wie schafft er das?

Er wird von seinem einflussreichen Chef, Diogenes Kostopoulos, gezielt gefördert. Nicht im Sinne des Klientelismus. Kostopoulos erkennt das Potential seines Schützlings. Aber er stellt Nikos Pavlides auch bewusst immer wieder auf die Probe. Ganz im Sinne von Anton Semjonowitsch Makarenko: "Ich fordere dich, weil ich dich achte."


Die Ermittlungen führen Pavlides nach Zürich. Sein erster Eindruck von der Stadt ist positiv. Das Niederdorf erinnert ihn irgendwie an die Quartiere Ladadika und Plaka (Quelle: "Sabotageakt", Seite 188). Würde Pavlides jemals privat nach Zürich reisen?

Wieso nicht. In seinem Wesen zwinglianisch bescheiden und ordnungsliebend stellt Zürich für Pavlides das Kontrastprogramm zu seiner lauten, chaotischen und unordentlichen Heimatstadt Thessaloniki dar. Man besucht gerne Orte, die nicht so sind, wie derjenige in dem man lebt.


Eric Ambler schrieb in seinem Buch "A Mask for Dimitrios": "The important thing to know about an assassination or an attempted assassination is not who fired the shot but who paid for the bullet."(*) Pavlides versucht jedes Mal herauszufinden, "wer die Kugel bezahlt hat", oder anders formuliert: "cui bono?", weil er loyal und pflichtbewusst ist. Er hat einen eigenen moralischen Kompass. Er gerät immer wieder in gefährliche Situationen, er bleibt aber "cool". "Coolness" als  Überlebensstrategie?

Nikos Pavlides ist kein emotionaler Hitzkopf. Er analysiert, reflektiert und handelt schnell und effizient. Dabei wird er immer von der Frage nach dem "cui bono?" geleitet. In diesem Sinne ist seine "Coolness" eine Art Credo. Oder vielleicht einfach sein Modus operandi. "Coolness" ist aber auch genretypisch für Protagonisten von Politthrillern, Polars und Noirs. Ich verweise dabei auf Boris Akunins Erast Petrowitsch Fandorin. Eine wunderbare Figur. "Cool", obwohl er ganz schüchtern ist. Oder auf Ian Flemings James Bond, den Prototypen des "coolen" Helden. Was auch immer man von ihm halten mag.



Sie schreiben Politkrimis. Was sind die typischen Merkmale dieses literarischen Genres?

Patricia Highsmith hat die typischen Merkmale des Thrillers in ihrem Buch "Suspense" trefflich zusammengestellt. Ich empfehle interessierten Lesern unbedingt die Lektüre dieses Schriftstücks. Was speziell Politkrimis ausmacht ist der Bezug zur politischen Realität und der Versuch, einen Blick hinter die Kullissen der Mächtigen – Politiker, Oligarchen, Plutokraten – zu werfen. Häufig verwischen sich dabei die Grenzen von Gut und Böse.


Ihre Bücher handeln von diplomatischen Skandalen, von Terror und Spionage, von Korruption. Es wird Bezug genommen auf politische, historische und andere Ereignisse der jüngeren Vergangenheit (Imia-Konflikt. Namensstreit um Mazedonien, Revolutionäre Organisation 17. November, Foltermethoden der CIA etc.). Die Geschichten basieren zum Teil auf wahren Begebenheiten, die fiktional verarbeitet werden. Wie viel Recherchearbeit steckt in Ihren Büchern?

Viel. Aber zum Glück ist Recherchearbeit im 21. Jahrhundert sehr autorenfreundlich. Man braucht nicht mehr in Bibliotheken Enzyklopädien, Geschichts- und Fachbücher, sowie Landkarten zu studieren. Das Internet vereinfacht den Rechercheprozess enorm. Vorausgesetzt man weiss, wo man die Informationen herkriegt und wie man sie validieren muss. Gewisse Informationen jedoch muss der Autor sich vor Ort holen. Ich denke da an beschriebene Gebäude und Strassen, aber auch an die Atmosphäre, die eine bestimmte Szenerie bietet, oder an die Mentalität der Leute, die man beschreiben will.


In Ihrem Buch "Kalte Allianz" wird die Kriminalität unter anderem als sozial konstruiertes Produkt dargestellt. Man wird nicht als Krimineller geboren. Man wird dazu gemacht. Dieser Aspekt spielt in dem Buch eine bedeutende Rolle. Möchten Sie etwas dazu sagen?

Es würde zu weit führen, hier ein gesellschaftspolitisches Sittenbild zu malen. Aber ja, man wird nicht kriminell geboren. Es sind äussere Umstände, die jemanden veranlassen, Verbrechen zu begehen. Unabhängig ob wir von Kleinkriminalität, organisierter Kriminalität, White-Collar-Crimes oder politisch motivierten Verbrechen reden. Täter sind oftmals auch Opfer. Zum Beispiel ihrer eigenen Peer-Groups.

Die Handlung Ihrer Bücher spielt zu einem grossen Teil in Thessaloniki. Was verbindet Sie mit dieser Stadt, die Sie so gut kennen?

Viele Urlaubserinnerungen. Ich verbrachte eine beträchtliche Zeit meiner Ferien als Kind und Jugendlicher in Thessaloniki. Ich wohnte bei meinem Patenonkel, einem Augenarzt, der seine Praxis in einer Wohnung an der Tsimiski hatte, der verkehrsreichsten Strasse der Stadt. Ich besuchte den Markt, Kinos, Buch- und Plattenläden, Museen, Kirchen, historische Ausgrabungen und Stätten, schlenderte auf grossen Boulevards und durch dunkle Gassen, benutzte den öffentlichen Verkehr, studierte die Leute im Bus, in Tavernen und Cafeterias, am Hafen, Bahnhof und Flughafen. Nachhaltigen Eindruck hatten in mir übrigens die Manövrierkünste der Busfahrer hinterlassen, die ihre grossen Gefährte millimetergenau zwischen Massen von abgestellten Autos an beiden Strassenrändern hindurch chauffierten.


Sie sind der Sohn griechischer Einwanderer. Wie ist Ihre Beziehung zu Griechenland?

Ein ambivalentes. Ich mag das Griechenland der Antike und des Widerstands. Ich verabscheue jedoch den Klientelismus und die Unsitte der "Fakelakia". Es gibt in Europa kaum eine schönere und abwechslungsreichere Landschaft als die griechische. Gleichzeitig wird das Bild dieser Idylle vom allgegenwärtigen Littering aufs unschönste getrübt. Es sind solche Widersprüche, die zu meiner Ambivalenz beitragen. Ich denke, Griechenland könnte von einem politischen System, wie wir es in der Schweiz haben, profitieren. Ich fürchte aber, dass das System innert kurzer Zeit korrumpiert würde. Ein Freund aus Nafplio sagte mir einmal, als wir auf Ioannis Kapodistrias zu sprechen kamen: "Ihr Schweizer habt ihn geachtet und wir Griechen haben ihn umgebracht." 


Lesen Sie griechische Krimis? Wenn ja, welche Autoren lesen Sie gerne?

Ja. Petros Markaris in deutscher Übersetzung. Ich habe die meisten seiner Bücher, die im Diogenes Verlag erschienen sind, gelesen. Sie waren ziemlich unterhaltsam. Mir gefällt Markaris’ Kommissar-Figur, dieser kauzige Kostas Charitos, der so komplett anders ist als mein Kommissar Nikos Pavlides. Leider werden zu wenige griechische Krimis – im Gegensatz zu den skandinavischen – in die deutsche Sprache übersetzt. "Poly voutyro sto tomari tou skylou" von Giorgios Skampardonis ("Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου" / Γιώργος Σκαμπαρδώνης), einen Noir-Thriller, fand ich ausgezeichnet, so richtig nach meinem Geschmack.


Möchten Sie, dass Ihre Bücher ins Griechische übersetzt werden?

Jeder Autor wünscht sich, dass seine Bücher von möglichst vielen Menschen in verschiedenen Sprachen gelesen werden. Aber das Literaturbusiness ist leider kein Wunschkonzert. Die Bücherrealität wird von Kostensenkungen, Margen und Gewinnstreben dominiert. Als unbekannter und unbedeutender Autor bleibt die Übersetzung eines literarischen Werks Wunschdenken. Persönlich frage ich mich, wie meine Politkrimis von einem griechischen Publikum aufgenommen würden. Schreibe ich authentisch genug? Oder merkt man, dass hier ein Grieche der Diaspora am Werk ist?


Welche Art von Büchern lesen Sie am liebsten? Für welche Themen interessieren Sie sich?

Ich lese am liebsten – wen wundert’s – Politthriller. Zu meinen Lieblingsautoren gehören Dominique Manotti, Adrian McKinty und Matti Rönkä. Daneben interessieren mich aber auch Bücher, die sich mit Zeitgeschichte befassen. Hier möchte ich den Schweizer Historiker Daniele Ganser erwähnen. Sachbücher, die sich mit dem zweiten Weltkrieg befassen, oder in denen es um Spionage und Enthüllungen geht, faszinieren mich ebenso. Und hin und wieder lese ich (Auto-)Biographien über Menschen, die mich faszinieren, ob Kalliope Papalexopoulou, Dusko Popov oder Rio Reiser.


Vielen Dank!


(*) Eric Ambler (1909 – 1998): "The Mask of Dimitrios" (1939).

(Letzte Aktualisierung: 13.07.2020.)

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΤΗΛΕΜΑΧΟ ΧΑΤΖΗΙΣΑΑΚ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: MARIA CHRISTEN-KONSTANTINIDIS

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: © ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΧΑΤΖΗΙΣΑΑΚ.

Ο ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΧΑΤΖΗΙΣΑΑΚ (TELEMACHOS HATZIISAAK) γεννήθηκε το 1967 στην Ελβετία από Έλληνες γονείς μετανάστες. Είναι γιατρός παθολόγος. Ζει και εργάζεται στο καντόνι St. Gallen της Ελβετίας. Γράφει political crime fiction. Η πλοκή των μυθιστορημάτων του είναι πάντα συναρπαστική, ρεαλιστική και γεμάτη με ανατροπές που προκαλούν έκπληξη. Η ένταση διατηρείται μέχρι το τέλος. Οι καλά επεξεργασμένοι χαρακτήρες πείθουν. Πολιτικά και ιστορικά συμφραζόμενα αποτυπώνονται παραστατικά στον αναγνώστη. Κεντρικός ήρωας των βιβλίων είναι ο υπαστυνόμος Νίκος Παυλίδης από τη Θεσσαλονίκη. Εκδόθηκαν τα ακόλουθα βιβλία του: "Kalte Allianz" ("Ψυχρή συμμαχία"), 2011, EMH Schweizerischer Ärzteverlag AG FMH/Schwabe. "Sabotageakt" ("Πράξη σαμποτάζ"), 2013, EMH Schweizerischer Ärzteverlag AG FMH/Schwabe. "Hasardeur" ("O ριψοκίνδυνος"), 2015, Verlag Johannes Petri. Το επόμενο βιβλίο της σειράς έχει τίτλο "Magnetsturm" ("Mαγνητική θύελλα") και πρόκειται να κυκλοφορήσει τον Σεπτέμβριο του 2020 από τον εκδοτικό οίκο Hamburger Verlag Tredition.


Ο υπαστυνόμος Νίκος Παυλίδης είναι οξυδερκής και επίμονος. Τον χαρακτηρίζει υψηλό αίσθημα δικαιοσύνης. Εμπιστεύεται το ένστικτό του. Αποτυπώνει στη μνήμη του κάθε πρόσωπο που βλέπει. Δεν καπνίζει και πίνει σπάνια αλκοόλ. Είναι σε καλή φυσική κατάσταση (κολυμπά στη θάλασσα όλες τις εποχές του χρόνου, εξασκείται στο αϊκίντο). Αγαπά την τάξη. Ενδιαφέρεται για την αρχιτεκτονική. Πώς εμπνευστήκατε τον χαρακτήρα αυτόν;

Ο Νίκος Παυλίδης είναι ένας άνθρωπος της δράσης με πνευματική καλλιέργεια. Σε αντίθεση με τον James Bond του Ian Fleming, είναι καθαρά φανταστικός χαρακτήρας, δεν βασίζεται σε υπαρκτό πρόσωπο. Ύστερα από την ανάγνωση διαφόρων political thriller των Frederik Forsythe, John Le Carré, Len Deighton, Anthony Hide και Peter Zeindler, εξαντλήθηκε το αναγνωστικό μου υλικό. Σκέφτηκα ότι αντί να διαβάζω λογοτεχνική προπαγάνδα των Tom Clancy και John Grisham και να εκνευρίζομαι με το κατασκεύασμα του αγγλοσαξονικού υπερανθρώπου, καλύτερα να γράψω ο ίδιος political thriller. Έτσι δημιούργησα έναν ιδανικό, σεμνό, αλλά έξυπνο και επίμονο Έλληνα ερευνητή. Ήταν η εποχή που η Ελλάδα, επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου, ακολουθούσε μία εξωτερική πολιτική αυτοπεποίθησης, μία ενεργητική εξωτερική πολιτική. Ήταν το 1994. Παρεμπιπτόντως, κυκλοφορεί η φήμη ότι ο Νίκος Παυλίδης φέρει κάποιες ομοιότητες με έναν Πρόεδρο της Δημοκρατίας εν ζωή, ο οποίος σχετίζεται με την κατασκοπεία.


"Αυτή η έλλειψη διαφάνειας στις υπηρεσίες ανθρώπινου δυναμικού των κρατικών αρχών" αποτελεί ένα αγκάθι στο μάτι του Παυλίδη (πηγή: "Hasardeur", σελίδα 35) και "η μη τυπική για τον μέσο Έλληνα συνείδηση καθήκοντος" που τον διακρίνει, ίσως μια μέρα να του στοιχίσει τη ζωή του (πηγή: "Kalte Allianz", σελίδα 78). ΠαρꞋ όλα αυτά, ο Παυλίδης επιβιώνει και κάνει σταδιοδρομία στην Ελληνική Αστυνομία. Πώς τα καταφέρνει;

Προωθείται δυναμικά από τον ανώτερό του, τον Διογένη Κωστόπουλο, έναν άνδρα με επιρροή. Δεν είναι πελατειακή σχέση. Ο Κωστόπουλος αναγνωρίζει τις ικανότητες του προστατευομένου του, αλλά και τον δοκιμάζει συνεχώς. Συνειδητά. Ακριβώς με τον τρόπο του Anton Semjonowitsch Makarenko: "Απαιτώ από εσένα, διότι σε σέβομαι."


Οι έρευνες οδηγούν τον Παυλίδη στη Ζυρίχη. Αυτή η πρώτη εντύπωση της πόλης είναι θετική. Tο Niederdorf (τμήμα της παλαιάς πόλης) του θυμίζει, κατά κάποιον τρόπο, τα Λαδάδικα και την Πλάκα (πηγή: "Sabotageakt", σελίδα 188). Θα επισκεπτόταν ποτέ ο Παυλίδης τη Ζυρίχη για προσωπικούς λόγους;

Γιατί όχι; Με τη ζβιγγλιανή (1) του ολιγάρκεια και την αγάπη του για την τάξη, στοιχεία που φέρει ως δεύτερη φύση ο Παυλίδης, η Ζυρίχη αντιπροσωπεύει γι’ αυτόν το αντίθετο της θορυβώδους, χαοτικής και χωρίς τάξη γενέθλιας πόλης του, της Θεσσαλονίκης. Στους ανθρώπους αρέσει να επισκέπτονται μέρη που δεν μοιάζουν με αυτά στα οποία ζουν.


Ο Eric Ambler έγραψε στο βιβλίο του "The Mask of Dimitrios": "The important thing to know about an assassination or an attempted assassination is not who fired the shot but who paid for the bullet." (2) Ο Παυλίδης προσπαθεί κάθε φορά να ανακαλύψει "who paid for the bullet" ή, αλλιώς διατυπωμένο "cui bono?" (3), διότι είναι έντιμος και ευσυνείδητος. Πορεύεται με τη δική του ηθική πυξίδα. Εμπλέκεται σε επικίνδυνες καταστάσεις, παραμένει, όμως, "cool". "Coolness" ως στρατηγική επιβίωσης;

Ο Νίκος Παυλίδης δεν είναι συναισθηματικός και ευέξαπτος. Αναλύει, συλλογίζεται και ενεργεί γρήγορα και αποτελεσματικά και πάντα με γνώμονα το ερώτημα "cui bono?". Υπό αυτό το πρίσμα, η "coolness" που τον διακρίνει είναι ένα είδος credo (4). Ή ίσως απλώς modus operandi (5). Η "coolness" είναι, πάντως, χαρακτηριστικό των πρωταγωνιστών των political thriller, των έργων polar και noir. Σχετικά παραπέμπω στον Erast Petrowitsch Fandorin του Boris Akunin. Ένας εξαιρετικός χαρακτήρας. "Cool", αν και πολύ συνεσταλμένος. Ή στον James Bond του Ian Fleming, το πρότυπο του "cool", ανεξάρτητα από την άποψη που έχει κανείς για τον χαρακτήρα αυτόν.


Γράφετε political crime fiction. Ποια είναι τα τυπικά χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου λογοτεχνικού είδους;

H Patricia Highsmith παρουσίασε τα τυπικά χαρακτηριστικά του thriller στο βιβλίο της "Suspense" με εξαιρετικό τρόπο. Συνιστώ σε ενδιαφερόμενους να διαβάσουν οπωσδήποτε το βιβλίο αυτό. Η ιδιαιτερότητα των political thriller είναι ότι αναφέρονται στην κρατούσα πολιτική και στην παρασκηνιακή δράση ισχυρών παραγόντων (πολιτικών, μελών της κοινωνικής και οικονομικής ελίτ). Συχνά τα όρια μεταξύ καλού και κακού συγχέονται.


Θέματα των βιβλίων σας είναι τα διπλωματικά σκάνδαλα, η τρομοκρατία, η κατασκοπεία, η διαφθορά δημοσίων υπαλλήλων. Αναφέρεστε σε πολιτικά, ιστορικά και άλλα γεγονότα του κοντινού παρελθόντος (κρίση των Ιμίων, Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα, Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη, μέθοδοι βασανισμού της CIA κτλ.). Τα βιβλία σας αποτελούν, εν μέρει, τη μυθιστορηματική ανάπτυξη πραγματικών γεγονότων. Πόση έρευνα χρειάστηκε για το κάθε βιβλίο;

Χρειάστηκε πολλή έρευνα. Αλλά, ευτυχώς, η ερευνητική εργασία στον 21ο αιώνα είναι φιλική προς τους συγγραφείς. Δεν χρειάζεται πια να μελετά κανείς σε βιβλιοθήκες εγκυκλοπαίδειες, βιβλία ιστορίας, εξειδικευμένα βιβλία ή χάρτες. Το διαδίκτυο απλοποιεί σε μεγάλο βαθμό την ερευνητική διαδικασία. Υπό την προϋπόθεση ότι γνωρίζει κανείς πού να αναζητήσει τις πληροφορίες και πώς να επαληθεύσει την εγκυρότητά τους. Όμως, ορισμένες πληροφορίες πρέπει να συγκεντρώνονται από τον συγγραφέα επί τόπου. Αρκεί να σκεφτούμε τα κτίρια και τους δρόμους που περιγράφονται, αλλά και την ατμόσφαιρα μίας σκηνής ή τη νοοτροπία των ανθρώπων.


Στο βιβλίο σας "Kalte Allianz" η εγκληματικότητα παρουσιάζεται, μεταξύ άλλων, ως προϊόν κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και ως κοινωνικό κατασκεύασμα. Δεν γεννιέται κανείς εγκληματίας, αλλά γίνεται. Η παράμετρος αυτή παίζει ένα σημαντικό ρόλο στο βιβλίο. Θα θέλατε να το σχολιάσετε;

Μία κοινωνικοπολιτική ανάλυση της πραγματικότητας θα υπερέβαινε τα πλαίσια της συνέντευξης. Αλλά, ναι, δεν γεννιέται κανείς εγκληματίας. Είναι οι εξωτερικές συνθήκες που οδηγούν κάποιον στο έγκλημα. Είτε αναφερόμαστε σε ασήμαντα εγκλήματα, στο οργανωμένο έγκλημα και σε οικονομικά εγκλήματα (white-collar-crimes) είτε σε πολιτικά υποκινούμενα εγκλήματα. Οι δράστες είναι πολλές φορές θύματα. Θύματα, παραδείγματος χάρη, της ομότιμης ομάδας τους (peer group).


H πλοκή των βιβλίων σας διαδραματίζεται, κυρίως, στη Θεσσαλονίκη. Τι σας συνδέει με την πόλη αυτή που γνωρίζετε τόσο καλά;

Πολλές αναμνήσεις διακοπών. Ως παιδί και ως νέος περνούσα ένα σημαντικό μέρος των διακοπών μου στη Θεσσαλονίκη. Έμενα στο σπίτι του θείου και νονού μου, ενός οφθαλμιάτρου που είχε το ιατρείο του σε ένα διαμέρισμα στην Τσιμισκή, τον δρόμο με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στην πόλη. Επισκεπτόμουν την αγορά, κινηματογράφους, βιβλιοπωλεία και δισκοπωλεία, μουσεία, εκκλησίες, ιστορικές ανασκαφές και τοποθεσίες, περιδιάβαζα σε μεγάλες λεωφόρους και σε σκοτεινά σοκάκια, χρησιμοποιούσα τη δημόσια συγκοινωνία, μελετούσα τον κόσμο στο λεωφορείο, στις ταβέρνες και στις καφετέριες, στο λιμάνι, στον σταθμό και στο αεροδρόμιο. Aξέχαστη θα μου μείνει η ικανότητα των οδηγών των λεωφορείων να ελίσσονται, οδηγώντας τα μεγάλα οχήματά τους ανάμεσα στο πλήθος τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα στις δύο πλευρές των δρόμων, με ακρίβεια χιλιοστού.


Είστε γιος Ελλήνων μεταναστών. Ποια η σχέση σας με την Ελλάδα;

Μία αμφιλεγόμενη σχέση. Μου αρέσει η Ελλάδα της αρχαιότητας και της Αντίστασης. Αλλά απεχθάνομαι τον νεποτισμό και και τη φρικτή συνήθεια που ονομάζεται "φακελάκι". Δεν υπάρχει πιθανόν στην Ευρώπη κανένα πιο ωραίο και ποικιλόμορφο τοπίο από το ελληνικό. Την ίδια ώρα, η ειδυλλιακή αυτή εικόνα αναιρείται από μία μεγάλη εξάπλωση της ρύπανσης (littering). Tέτοιες αντιθέσεις συμβάλλουν και στη δική μου αντιφατικότητα. Πιστεύω ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να ωφεληθεί από ένα πολιτικό σύστημα, όπως αυτό που έχουμε εμείς στην Ελβετία. Φοβάμαι, όμως, ότι σύντομα θα οδηγείτο στη διαφθορά. Κάποτε μου είπε ένας φίλος από το Ναύπλιο, καθώς συζητούσαμε για τον Καποδίστρια: "Εσείς οι Ελβετοί τον τιμήσατε, εμείς οι Έλληνες τον σκοτώσαμε."


Διαβάζετε ελληνικά αστυνομικά μυθιστορήματα; Εάν ναι, ποιους συγγραφείς προτιμάτε;

Ναι. Τον Πέτρο Μάρκαρη μεταφρασμένο στα γερμανικά. Διάβασα τα περισσότερα από τα βιβλία του που εκδόθηκαν από τον εκδοτικό οίκο Diogenes Verlag. Τα βρήκα αρκετά απολαυστικά. Μου αρέσει ο ήρωας των αστυνομικών του Μάρκαρη, ο ιδιόρρυθμος Κώστας Χαρίτος, ο οποίος είναι τόσο διαφορετικός από τον Νίκο Παυλίδη. Δυστυχώς (σε αντίθεση με τα σκανδιναβικά αστυνομικά), μεταφράζονται πολύ λίγα ελληνικά αστυνομικά στα γερμανικά. Εξαιρετικό βρήκα το noir thriller "Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου" του Γιώργου Σκαμπαρδώνη. Ακριβώς του γούστου μου.


Θα θέλατε να μεταφραστούν τα βιβλία σας στα ελληνικά;

Κάθε συγγραφέας επιθυμεί να διαβάσουν τα βιβλία του όσο το δυνατό περισσότεροι άνθρωποι σε διαφορετικές γλώσσες. Ωστόσο, αυτό που θα αποκαλούσαμε "literature business" δεν συγκροτείται από έναν "κατάλογο επιθυμιών". Η πραγματικότητα κυριαρχείται από τους εξής παράγοντες: μείωση κόστους, περιθώρια κέρδους, επιδίωξη κέρδους. Η μετάφραση του λογοτεχνικού έργου ενός ασήμαντου και αγνώστου συγγραφέα παραμένει ανεκπλήρωτη επιθυμία. Προσωπικά αναρωτιέμαι πώς θα αντιδρούσε το ελληνικό κοινό στα μυθιστορήματά μου. Γράφω αυθεντικά ή αντιλαμβάνεται κάποιος ότι ο συγγραφέας είναι Έλληνας της διασποράς;  


Τι βιβλία διαβάζετε γενικώς; Ποια θέματα σας ενδιαφέρουν;

Διαβάζω (ποιος θα μπορούσε μετά από όλ' αυτά να απορήσει;) political thriller. Μερικοί από τους αγαπημένους μου συγγραφείς είναι η Dominique Manotti, o Adrian McKinty και ο Matti Rönkä. Εκτός αυτού, με ενδιαφέρουν βιβλία που ασχολούνται με τη σύγχρονη ιστορία. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφέρω τον Ελβετό ιστορικό Daniele Ganser. Επίσης, με ενδιαφέρουν βιβλία που ασχολούνται με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ή με κατασκοπεία και αποκαλύψεις. Κατά καιρούς διαβάζω και (αυτο)βιογραφίες ανθρώπων που με συναρπάζουν, όπως είναι η Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου, o Dusko Popov ή ο Rio Reiser.  


Ευχαριστώ πολύ! 


(1) ζβιγγλιανή: που αναφέρεται στον Ελβετό θρησκευτικό μεταρρυθμιστή Ζβίγγλιο (Ulrich Zwingli, 1484-1531).
(2) "The important thing to know about an assassination or an attempted assassination is not who fired the shot but who paid for the bullet.". Πηγή: Eric Ambler, 1909-1998, "The Mask of Dimitrios".
(3) cui bono?: λατινική φράση που σημαίνει "ποιος ωφελείται;".
(4) credo: λατινική λέξη που σημαίνει "Σύμβολο της Πίστεως" και "Πιστεύω".
(5) modus operandi: λατινική φράση που σημαίνει "τρόπος του λειτουργείν".



(Τελεταία ενημέρωση: 13.07.2020.)

 ΤΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ GLAUSER ΜΕ ΗΡΩΑ ΤΟΝ ΑΡΧΙΦΥΛΑΚΑ STUDER

ΚΕΙΜΕΝΟ: MARIA CHRISTEN-KONSTANTINIDIS

ΠΡΩΤΗ ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ "DIE SPEICHE" ("KROCK & Co") ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "SCHWEIZER BEOBACHTER" (1937). WIKIMEDIA COMMONS, PUBLIC DOMAIN.

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ FRIEDRICH GLAUSER (ΒΙΕΝΝΗ 04.02.1896 - ΝΕΡΒΙ 08.12.1938)

Το έτος 1916 η Ελβετία φιλοξενεί αναρχικούς, ειρηνιστές και επαναστάτες. Φιλοξενεί, επίσης, καλλιτέχνες της avant-garde, ντανταïστές. Είναι το έτος που ο νεαρός Friedrich Glauser εγγράφεται στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης. Παράλληλα, ιδρύει με έναν φίλο του το λογοτεχνικό περιοδικό "Le Gong – Revue dꞋ art mensuelle", στο οποίο δημοσιεύονται, μεταξύ των άλλων, κείμενά του. Η άρνηση προσαρμογής του Glauser στις κοινωνικές νόρμες οδηγεί σε διαρκή σύγκρουση με τον πατέρα του, τον συντηρητικό Ελβετό καθηγητή Charles Pierre Glauser. Η αυστριακής καταγωγής μητέρα του, Theresia Glauser (το γένος Scubitz), πεθαίνει όταν εκείνος είναι τεσσάρων ετών -μία τραυματική απουσία.

Ο Glauser εγκαταλείπει σύντομα τις σπουδές του. Έρχεται σε επαφή με ντανταïστές όπως ο Hans Arp, ο Hugo Ball, η Emmy Hennings, o Max Oppenheimer και ο Tristan Tzara. Συμμετέχει σε Dada soirées. Είναι μορφινομανής. Για να αποκτήσει μορφίνη («Mo», όπως την αποκαλεί ο ίδιος), κλέβει και πλαστογραφεί ιατρικές συνταγές. Το έτος 1918 τίθεται σε δικαστική απαγόρευση. Ο πατέρας του κινεί τις σχετικές διαδικασίες.

Ο βίος του συνοπτικά: Mορφίνη, μικροεγκλήματα, κηδεμονία. Eγκλεισμοί σε ψυχιατρεία, αποδράσεις, συλλήψεις. Απόπειρες αυτοκτονίας, θεραπείες αποτοξίνωσης, υποτροπή στα ναρκωτικά. Θητεία στην Λεγεώνα των Ξένων, ευκαιριακές απασχολήσεις, συγγραφικές προσπάθειες. "Ce n’est pas très beau ...", παρατηρεί ο Glauser με αυτοειρωνεία το έτος 1937 σε επιστολή του προς τον Josef Halperin (1).

Η αναγνώριση έρχεται λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό του. Αποβιώνει σε ηλικία 42 ετών, μία ημέρα πριν από τον γάμο του με την τελευταία σύντροφό του, τη νοσοκόμα Berthe Bendel. O Glauser θεωρείται ως ένας από τους πρώτους και σημαντικότερους συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων του γερμανόφωνου χώρου.

Ο ΑΡΧΙΦΥΛΑΚΑΣ JACOB STUDER

Το έτος 1937 δημοσιεύεται στο ελβετικό περιοδικό "Zürcher Illustrierter" ένα κείμενο, το οποίο παρουσιάζει τις δέκα εντολές που πρέπει να ακολουθούν οι συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων (2). Δημιουργοί του κειμένου είναι οι Γερμανοί συγγραφείς Dieter Cunz, Oskar Seidlin και Richard Plant, μία συγγραφική κολεκτίβα που χρησιμοποιεί το συλλογικό ψευδώνυμο "Stefan Brockhoff" (3). O Glauser απαντά στο κείμενό τους με ανοικτή επιστολή (4). Στην επιστολή αυτή (η οποία, ωστόσο, δεν δημοσιεύεται στο περιοδικό "Zürcher Illustrierter"), ο Glauser ασκεί κριτική στο κείμενο της ομάδας και αναφέρεται στα στοιχεία που εκείνος θεωρεί ουσιαστικά σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα. Ανάμεσα σε αυτά είναι η "αληθινή ένταση" (5), μία ένταση που ρίχνει το φως του προβολέα στα καθημερινά πράγματα, τα οποία, συνήθως, περνούν απαρατήρητα, μία ένταση που δεν περιορίζεται στο "Whodunit". Ο Glauser διατυπώνει την άποψη ότι o ήρωας που λύνει το έγκλημα (ο ντετέκτιβ), δεν χρειάζεται να είναι μία "μηχανή σκέψης" (6) ή ένας "εξυπνάκιας" (7) με υπεράνθρωπες ψυχολογικές ικανότητες, αρκεί να διαθέτει "ενσυναίσθηση" (8), "κοινή λογική" (9) και, πάνω από όλα, να είναι ένας άνθρωπος κοντινός στο αναγνωστικό κοινό, οικείος και καθημερινός, όπως ο επιθεωρητής Jules Maigret του Georges Simenon. Στο κέντρο των αστυνομικών μυθιστορήματων του Simenon, τον οποίο ο Glauser αναγνωρίζει ως δάσκαλό του, βρίσκονται "οι άνθρωποι και, ιδιαίτερα, η ατμόσφαιρα στην οποία κινούνται" (10).

"Whodunit and Why?" O Glauser απαντά μέσω του αρχιφύλακα Jacob Studer, κεντρικού ήρωα πέντε αστυνομικών μυθιστορημάτων, τα οποία γνωρίζουν επιτυχία: "Wachtmeister Studer"/"Schlumpf Erwin Mord" (1935), "Die Fieberkurve" (1935), "Matto regiert" (1936), "Der Chinese" (1937), "Die Speiche/Krock & Co" (1937). Εκδίδονται από διάφορους εκδοτικούς οίκους.

O Glauser περιγράφει με ακρίβεια το ψυχολογικό περιβάλλον. Eίναι ένας εξαιρετικός αφηγητής. Χρησιμοποιεί κάποιες φορές την ελβετική διάλεκτο για να παρουσιάσει τα συναισθήματα των απλών ανθρώπων. Δηλώνει ότι δεν γράφει για την "élite" (11). Εμπνέεται συχνά από τις προσωπικές του εμπειρίες (βλέπε ψυχιατρεία, χρήση ναρκωτικών, Λεγεώνα των Ξένων και λοιπά), τις οποίες μεταφέρει ή επεξεργάζεται στις ιστορίες του. Αυτό φαίνεται, παραδείγματος χάρη, στο έργο "Matto regiert" (στα ελληνικά: "Στα δίχτυα του Μάττο", το οποίο θεωρείται "roman à clef".

Ο Βερνέζος αρχιφύλακας Studer είναι ένας ψηλός, εύσωμος άνδρας με γκρίζα μαλλιά και μουστάκι. Βρίσκεται κοντά στη συνταξιοδότηση. Φορά αδιάβροχο παλτό και ρεπούμπλικα. Καπνίζει πούρα "Brissago". Έχει υπομονή, πείσμα, μεθοδικότητα, παρατηρητικότητα. Εξοικειώνεται με το περιβάλλον. Ακούει προσεκτικά, δίχως να καταδικάζει. Αναζητά τα πραγματικά κίνητρα του εγκλήματος. Εμπιστεύεται  περισσότερο το ένστικτό του και λιγότερο τα ίχνη και τα τεκμήρια. Προσεγγίζει με ενσυναίσθηση τους "μειονεκτούντες" και τους "αποτυχημένους". Αντιτίθεται συχνά στους "ισχυρούς" και τάσσεται υπέρ των "αδυνάτων". Δεν διαχωρίζει τους ανθρώπους σε "καλούς" και "κακούς". Εξαιτίας μίας υπόθεσης πέφτει σε δυσμένεια και υποβιβάζεται από επιθεωρητή σε αρχιφύλακα. Ένας μη συμβατικός investigator (όπως ο μεταγενέστερός του επιθεωρητής Hans Bärlach, ήρωας του Friedrich Dürrenmatt), ένας πολύτιμος outsider, ικανός να λύσει το πιο περίπλοκο έγκλημα. Σίγουρα υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ Maigret και Studer, υπάρχουν, όμως, και σαφείς διαφορές. Ο ήρωας των έργων του Glauser είναι αυθεντικός και μοναδικός.

Το έτος 1939 μεταφέρεται στον κινηματογράφο το πρώτο έργο της σειράς "Studer": "Wachtmeister Studer". Η εταιρεία παραγωγής είναι η (ιστορική για την Ελβετία) "Praesens-Film ΑG". Τον Studer υποδύεται ο δημοφιλής Ελβετός ηθοποιός Heinrich Gretler. H ταινία ολοκληρώνεται λίγες ημέρες πριν από την κήρυξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Το έτος 1947 μεταφέρεται στον κινηματογράφο το δεύτερο έργο της σειράς "Studer": "Matto regiert". Παραγωγός εταιρεία και πάλι η "Praesens-Film AG", στον ρόλο του Studer ο Gretler. Η δεύτερη ταινία δεν έχει την επιτυχία της πρώτης. Στις δεκαετίες που ακολουθούν μεταφέρονται και άλλα έργα της σειράς στον κινηματογράφο, στο θέατρο και στην τηλεόραση.


ΠΗΓΕΣ 

- Friedrich Glauser: "Der Chinese". http://gutenberg.spiegel.de/buch/der-chinese-1861/1.
- Friedrich Glauser: "Die Fieberkurve". http://gutenberg.spiegel.de/buch/die-fieberkurve-5696/1.
- Friedrich Glauser: "Krock@Co". gutenberg.spiegel.de/buch/krock-co-1858/1.
- Friedrich Glauser: "Matto regiert". http://gutenberg.spiegel.de/buch/matto-regiert-1855/1.
- Friedrich Glauser: "Schlumpf Erwin Mord". Limmat@Unionsverlag, 11.04.2016, ΕΑΝ 9783293303409. (eBook)
- Frank Göhre: "Mo. Der Lebensroman des Friedrich Glauser". CulturBooks, 01.02.2015. EAN 9783944818733. (eBook)
- http://www.krimilexikon.de/brockhoff.htm. Ημερομηνία τελευταίας ενημέρωσης: 15.02.2006.
- http://www.krimilexikon.de/glauser.htm.
- https://de.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Glauser. Ημερομηνία και ώρα δημοσίευσης/τελευταίας τροποποποίησης: 21.08.2018, 21:28.
- https://de.wikipedia.org/wiki/Wachtmeister_Studer_(Film). Ημερομηνία και ώρα δημοσίευσης/τελευταίας τροποποποίησης: 01.04.2018, 16:43.
- https://de.wikipedia.org/wiki/Matto_regiert_(Film). Ημερομηνία και ώρα δημοσίευσης/τελευταίας τροποποποίησης: 06.05.2018, 20:40.

(1) Friedrich Glauser: "Schlumpf Erwin Mord". Limmat@Unionsverlag, 11.04.2016, ΕΑΝ 9783293303409, σελίδα 197. Συμπληρωματικό κείμενο (Nachwort) του Walter Obschlager. (eBook)
(2) "Zehn Gebote für den Kriminalroman": http://www.krimilexikon.de/brockhoff.htm. Ημερομηνία τελευταίας ενημέρωσης: 15.02.2006.
(3) Brockhoff, Stefan: http://www.krimilexikon.de/brockhoff.htm. Ημερομηνία τελευταίας ενημέρωσης: 15.02.2006.
(4) "Friedrich Glauser: Offener Brief über die "Zehn Gebote für den KriminalromanꞋ": http://www.krimilexikon.de/glauser.htm.
(5) "echte Spannung": http://www.krimilexikon.de/glauser.htm.
(6) "Denkmaschine": http://www.krimilexikon.de/glauser.htm.
(7) "Schlaumeier": http://www.krimilexikon.de/glauser.htm.
(8) "Einfühlungsvermögen": http://www.krimilexikon.de/glauser.htm.
(9) "gesunden Menschenverstand": http://www.krimilexikon.de/glauser.htm.
(10) "[…] die Menschen und besonders die Atmosphäre, in der sie sich bewegen": http://www.krimilexikon.de/glauser.htm.
(11) "Ich schreib doch nicht für die ꞋEliteꞋ. Die Elite kann sich begraben lassen und mir gestohlen bleiben […]." Friedrich Glauser: "Schlumpf Erwin Mord". Limmat@Unionsverlag, 11.04.2016, ΕΑΝ 9783293303409, σελίδες 179/180. Συμπληρωματικό κείμενο (Nachwort) του Walter Obschlager. (eBook)

(Τελευταία ενημέρωση: 2018.)

"CARCERI", GIOVANNI BATTISTA PIRANESI. WIKIMEDIA COMMONS, PUBLIC DOMAIN.

"PANOPTICON", JEREMY BENTHAM. WIKIMEDIA COMMONS, PUBLIC DOMAIN.